Gdy poproszono mnie o wybór dziesięciu ulubionych animacji – oniemiałem. Skąd ja wezmę dziesięć, skoro z tych, które w życiu widziałem, poruszyły mnie cztery, może pięć? Zacząłem gorączkowo szukać… I nagle pomyślałem, że to bez sensu, że powinienem pokazać to, co mnie naprawdę kręci, to, co mnie naprawdę inspiruje.
Podobnie było ze wskazaniem mojego ulubionego filmu fabularnego. Długo się wahałem… Mam kilka ulubionych, ale każdego dnia faworytem był inny. Natomiast nie miałem najmniejszych wątpliwości, co zawsze powoduje ciarki na moich plecach, gdy oglądam i słucham Franka Zappy i Milesa Davisa. Rzuciłem kostką. Padło na Milesa. Rok 1983. Geniusz w siermiężnej Polsce stanu wojennego. Jeden z nielicznych koncertów, o których Miles wspomina w swojej autobiografii. Najważniejsze wydarzenie muzyczne w historii Polski.

Mariusz Wilczyński

reżyseria:		Frank Zappa
scenariusz:		Frank Zappa
zdjęcia:		Richard Pearce, Robert Leacock, Phil Parmet
montaż:		Klaus Hundsbichler, Frank Zappa
muzyka:		Frank Zappa
animacja:		Bruce Bickford
obsada:		Frank Zappa, Diva Zappa, Donna U. Wanna, Johnny Psychotic, Bruce Bickford, Ron Delsener
producent:		Frank Zappa
język:		angielski
barwa:		kolor

Ten film jest właściwie zapisem głośnego koncertu Franka Zappy i jego przyjaciół w nowojorskim Palladium Theater w 1977 roku z okazji Halloween. Zagrali wtedy: Adrian Belew (gitara), Roy Estrada (śpiew, gitara basowa), Patrick O’Hearn (gitara basowa), Tommy Mars (instrumenty klawiszowe), Peter Wolf (instrumenty klawiszowe), Ed Mann (perkusja), Terry Bozzio (bębny) i – oczywiście – w roli mistrza ceremonii Frank Zappa (śpiew, gitara). Notacje dokumentalne przeplatają się w tym filmie z sekwencjami animowanymi autorstwa Bruce’a Bickforda, tworząc hipnotyzujący plastyczno-muzyczny kolaż.

język:		angielski
barwa:		cz.-b.

Howlin’ Wolf, właściwie Chester Arthur Burnett (1910–1976) – znakomity wokalista, gitarzysta, harmonijkarz i kompozytor. Był jednym z gigantów bluesa chicagowskiego, który wywarł duży wpływ na muzykę rockową. Po jego utwory sięgali m.in. The Rolling Stones, The Yardbirds, Paul Butterfield Blues Band, Cream czy Jimi Hendrix. Tu Howlin’ Wolf w dwóch popisowych numerach: I’ll Be Back Someday i Love Me Darlin’.

reżyseria:		Jim Jarmusch
scenariusz:		Jim Jarmusch
zdjęcia:		Frederick Elmes
montaż:		Jim Jarmusch
obsada:		Iggy Pop, Tom Waits
producent:		Demetra J. MacBride, Brigit Staudt
produkcja:		Cinesthesia Productions
nagrody:		Cannes IFF 1993 – Golden Palm for Best Short Film; Warsaw IFF 1993 – Audience Award
język:		angielski
barwa:		cz.-b.

Przy kawiarnianym stoliku można pogadać o dentyście, Presleyu, a także o zaletach palenia/niepalenia. Tak było w trzech krótkich filmach Jarmuscha o kawie i papierosach. Do etiud zrealizowanych w latach 1986, 1989 i 1993 amerykański reżyser dokręcił sześć lat później osiem nowych epizodów i tak powstała Kawa i papierosy – wersja pełnometrażowa. Jej bohaterowie palą papierosy, popijają kawę i rozmawiają, rozmawiają, rozmawiają… Wszystkie opowieści są frapujące, ale ta z 1993 roku z Iggym Popem i Tomem Waitsem wydaje się nie do przebicia.

barwa:		kolor

Miles Davis gra w monachijskiej filharmonii w ramach festiwalu Münchner Klaviersommer – latem 1988 roku – popularną popową kompozycję Cyndi Lauper i Roba Hymana Time After Time. Towarzyszą mu: Kenny Garret (saksofon, flet), Bobby Irving i Adam Holzman (instrumenty klawiszowe), Joe „Foley” McCreary (gitara), Benjamin Rietveld (bas), Marilyn Mazur (instrumenty perkusyjne) i Ricky Wellman (perkusja). Zapis tego pamiętnego koncertu ukazał się na trzypłytowym albumie Munich Concert, który wydała holenderska firma IMC Music.

reżyseria:		Jim Jarmusch
scenariusz:		Jim Jarmusch
zdjęcia:		Frederick Elmes
montaż:		Jay Rabinowitz
muzyka:		Tom Waits, Kathleen Brennan
obsada:		Winona Ryder, Gena Rowlands
producent:		Jim Jarmusch, Demetra J. MacBride
produkcja:		Victor Company of Japan, Victor Musical Industries, Pyramide Productions, Canal+, Pandora Cinema, Pandora Filmproduktion, Channel Four Films, JVC Entertainment Networks, Locus Solus Entertainment
nagrody:		Independent Spirit Awards 1993 – Best Cinematography
język:		angielski
barwa:		kolor

Ten film składa się z pięciu epizodów rozgrywających się równocześnie w różnych strefach czasowych naszego globu podczas nocnej jazdy taksówką. Zaczyna się w Los Angeles w chwili, gdy dzień ustępuje nocy. Bohaterką pierwszej opowieści jest wpływowa agentka Victoria (Gena Rowlands), która łapie taksówkę na międzynarodowym lotnisku w L.A. i proponuje siedzącej za kółkiem Corky (Winona Ryder), że zrobi z niej supergwiazdę.

Kolejne epizody rozgrywają się w Nowym Jorku, Paryżu, Rzymie i Helsinkach. Tolerancja, szacunek dla bliźniego to główne wartości, za którymi opowiada się Jim Jarmusch w tym niezwykłym „symultanicznym” filmie.

reżyseria:		Federico Fellini
scenariusz:		Federico Fellini, Tullio Pinelli, Brunello Rondi, Ennio Flaiano, Pier Paolo Pasolini
zdjęcia:		Otello Martelli
montaż:		Leo Cattozzo
muzyka:		Nino Rota, Jan Sebastian Bach
obsada:		Marcello Mastroianni, Anita Ekberg, Anouk Aimée, Yvonne Furneaux, Magali Noël, Alain Cuny
producent:		Angelo Rizzoli, Giuseppe Amato, Franco Magli
produkcja:		Riama Film, Gray-Film, Pathé Consortium Cinéma
nagrody:		Cannes IFF 1960 – Golden Palm; The Academy Awards, USA 1962 – Oscar for Best Costume Design, Black-and-White
język:		włoski
barwa:		cz.-b.

Młody, zdolny dziennikarz w świecie rzymskiego high life’u. Gorzka obserwacja wyższych sfer włoskiego społeczeństwa – ich pełnego intryg, skandali, rozwiązłości, obłudy i pozbawionego odpowiedzialności życia. Warto zauważyć, że tytuł filmu Felliniego – La dolce vita – wszedł do językowego kanonu, oznaczając życie puste, próżniacze, dobrze opakowane, lecz bez wartościowego wnętrza, podobnie jak popularne dzięki temu filmowi stało się określenie paparazzi – tu użyte po raz pierwszy – oznaczające fotoreporterów bezwzględnie żerujących na prywatności gwiazd.

język:		angielski
barwa:		cz.-b.

Sonny Boy Williamson II (1899–1965) naprawdę nazywał się Aleck „Rice” Miller. Przy jego przybranym nazwisku stawiano II, gdyż wcześniej tego pseudonimu używał już inny harmonijkarz – Johne Lee „Sonny Boy” Williamson. To bez wątpienia jedna z najważniejszych postaci w historii bluesa, muzyk o wspaniałej technice i ogromnej wyobraźni. Brzmienie jego harmonijki jest rozpoznawalne juz po kilku taktach. Tu w bluesowym klasyku Nine Below Zero.

język:		polski
barwa:		kolor

Jedna z najpiękniejszych piosenek fantastycznego tandemu Tadeusz Nalepa – Bogdan Loebl, tu w wydaniu koncertowym (Sopot 1991). Wysłuchaj mojej pieśni Panie, / do Ciebie wznoszę dzisiaj głos, / Ty jesteś wszędzie, wszystkim jesteś Ty, / lecz kamieniem nie bądź mi. / Do Ciebie pieśnią wołam Panie, / bo ponoć wszystko możesz dać, / więc błagam, daj mi szansę jeszcze raz, / daj mi ją ostatni raz. / Wystarczy, abyś skinął ręką, / wystarczy jedna Twoja myśl, / a zacznę życie swoje jeszcze raz, / więc o boski błagam gest – śpiewa Tadeusz Nalepa.

reżyseria:		Ingmar Bergman
scenariusz:		Ingmar Bergman
zdjęcia:		Gunnar Fischer
montaż:		Oscar Rosander
muzyka:		Göte Lovén, Erik Nordgren
obsada:		Victor Sjöström, Bibi Andersson, Ingrid Thulin, Gunnar Björnstrand
producent:		Allan Ekelund
produkcja:		Svensk Filmindustri
nagrody:		Berlin IFF 1958 – Golden Berlin Bear, FIPRESCI Award; Venice IFF 1958 – Italian Film Critics Award; Golden Globes, USA 1960 – Best Foreign Film
język:		szwedzki
barwa:		cz.-b.

Jedno z najwybitniejszych dzieł w historii światowej kinematografii. Podróż profesora Borga ze Sztokholmu do Lundu staje się wyprawą w przeszłość, w której stary człowiek odnajdzie utracony sens życia. Wspomnienia, sny mieszają się tu z chwilą obecną, przeszłość i teraźniejszość współistnieją w kadrze na tych samych prawach. Arcydzieło Bergmana rozpoczyna dziwny sen profesora. Oto idzie samotny przez opustoszałe miasto. Mija zegar, ale nie ma on wskazówek, dostrzega człowieka, ale okazuje się on tylko martwą kukłą, obok przejeżdża karawan, wypada z niego trumna, w której znajdują się jego zwłoki…

reżyseria:		Zbigniew Rybczyński
scenariusz:		Zbigniew Rybczyński
montaż:		Barbara Sarnocińska
muzyka:		Janusz Hajdun
animacja:		Zbigniew Rybczyński
opracowanie plastycznie:		Zbigniew Rybczyński
produkcja:		Studio Małych Form Filmowych „Se-Ma-For” w Łodzi
nagrody:		The Academy Awards, USA 1983 – Oscar for Best Short Film Animated; Annecy International Animated FF 1981 – Grand Prix; Ottawa IFF 1982 – Audience Award, Jury Recommendation; Krakow FF 1981 – Bronze Hobby-Horse, Best Score; Oberhausen International Short FF 1981 – FIPRESCI Award, Grand Prize; Huesca International Short FF 1981 – Special Jury Prize, Audience Award
język:		bez dialogów
barwa:		kolor

Skondensowana opowieść o pamięci pewnego pomieszczenia, metafora na temat zależności ludzkich losów i mijającego czasu. Oto w czterech ścianach pokoju rozgrywają się równocześnie wydarzenia z przeszłości z udziałem różnych jego lokatorów bądź osób, które się w nim znalazły bardziej lub mniej przypadkowo. Najpierw pojawia się jedna osoba, potem druga, trzecia i kolejne… Ktoś się ubiera, ktoś inny je zupę, na tapczanie kocha się para, mężczyzna wkręca żarówkę i porażony prądem z hukiem spada ze stołu na podłogę, cichutko, na paluszkach przemyka się złodziej… Pomieszczenie coraz bardziej się zagęszcza, nikt jednak z nikim się nie zderza, nakładają się czasy, ale nie postacie – każda z nich znajduje w kadrze swoje własne miejsce. Wyrafinowany formalnie eksperyment, a jednocześnie nośna filozoficznie metafora. Pierwszy Oscar dla polskiej kinematografii.

Opracowanie: Jerzy Armata