Oprócz najnowszych produkcji na American Film Festival można oglądać także klasykę. Billy Wilder, Terrence Malick oraz Nicholas Ray - ich dzieła będzie można zobaczyć podczas wrocławskiego przegladu.
Kino amerykańskie odegrało istotną rolę w kształtowaniu języka filmowego. W Stanach Zjednoczonych powstało i rozwinęło się kilka specyficznych gatunków filmowych (western, musical). Oprócz próby odkłamania wizerunku Ameryki postrzeganej jako kraj tworzący tylko komercyjne filmy oraz obalenia wielu narosłych o USA mitów festiwal chce także edukować. Moim zdaniem młoda polska publiczność będzie chętniej uczestniczyć w Festiwalu Filmów Amerykańskich niż w innych tego typu imprezach. W ubiegłym roku kilka klas z warszawskich liceów zamiast na zieloną szkołę przyjechało do Wrocławia na festiwal. Poprzez kanon amerykańskiego filmu widzowie będą uczyli się rozumienia ambitniejszego kina. Jestem przekonany, że paradoksalnie kino amerykańskie może otworzyć widzów także na kino z innych części świata.
W czasie pierwszej edycji festiwalu został przedstawiony dorobek reżyserski i aktorski Johna Cassavetesa - ojca amerykańskiego kina niezależnego. W tym roku obecność klasycznego kina jest na festiwalu jeszcze bogatsza.
Bohater jednej z retrospektyw to urodzony - o czym wie niewielu kinomanów - w Suchej Beskidzkiej sławny hollywoodzki reżyser, scenarzysta i producent Billy Wilder (1906-2002). Twórca, niegdyś błyszczący na filmowym firmamencie, dziś wydaje się nieco zapomniany. Wiele jego filmów wciąż uznaje się za dzieła klasyczne, inne zaś w momencie, gdy powstawały, budziły kontrowersje lub uznawane były za śmiałe obyczajowo. Wrocławscy widzowie obejrzą osiem najważniejszych jego filmów: błyskotliwe komedie śmiejące się z amerykańskiej obyczajowości ("Słomiany wdowiec"; "Raz, dwa, trzy"; "Pół żartem, pół serio"; "Garsoniera"), legendarne czarne filmy "Podwójne ubezpieczenie" i "Bulwar Zachodzącego Słońca", studium uzależnienia od alkoholu "Stracony weekend" i dramat sądowy "Świadek oskarżenia". Dzieła te przyniosły twórcy uznanie widzów na całym świecie i sześć statuetek Oscara. Dzięki niemu Marilyn Monroe została filmową ikoną seksu.
Kolejnym reżyserem, którego twórczość zostanie zaprezentowana w tym roku we Wrocławiu, jest filmowiec-filozof Terrence Malick. To absolwent filozofii Uniwersytetu Harvarda: specjalizował się w egzystencjalizmie Martina Heideggera. Kinem zainteresował się po obejrzeniu filmów Ingmara Bergmana, które według Malicka udowodniły, że kino może być nośnikiem metafizycznych treści. Debiutował filmem "Badlands" (1973, Złota Muszla na festiwalu w San Sebastian). Opowiedział w nim historię, opartą na prawdziwych wydarzeniach, pary młodocianych zabójców podróżujących po Stanach i z zimną krwią mordujących ludzi spotkanych po drodze. W ciągu kolejnych trzydziestu siedmiu lat Malick zrealizował jeszcze tylko cztery filmy, każdy z nich uznawany jest za arcydzieło. "Niebiańskie dni" (nagroda za reżyserię w Cannes) z 1978 to przepięknie sfilmowana, rozgrywająca się w początkach XX wieku na amerykańskim Zachodzie opowieść o miłosnym trójkącie. Po nakręceniu tego filmu wyjechał do Francji i na niemal 20 lat zniknął z filmowego światka. Najwybitniejszym dziełem Malicka jest - oparta na książce Jamesa Jonesa o tym samym tytule - "Cienka czerwona linia" (Złoty Niedźwiedź na festiwalu w Berlinie w 1999 roku), dramat wojenny rozgrywający się na Pacyfiku. W 2005 roku zrealizował "Podróż do Nowej Ziemi" - epicką opowieść, w której reżyser wykorzystuje znaną legendę o indiańskiej księżniczce Pocahontas. Złota Palma w Cannes za metafizyczny poemat "Drzewo życia" stanowi ukoronowanie niezwykłej twórczości Terrence'a Malicka, amerykańskiego filmowca-filozofa, jednego z najbardziej oryginalnych reżyserów naszych czasów.
Pokaz zrekonstruowanej wersji filmu "We Can't Go Home Again" Nicholasa Raya jest zapowiedzią retrospektywy autora "Buntownika bez powodu" podczas 3. American Film Festival. Nad tym niezwykłym eksperymentem Ray pracował niemal dekadę. Pierwsza wersja miała premierę na festiwalu w Cannes w 1973 roku, kolejne powstawały sukcesywnie niemal do śmierci reżysera. Jego żona - Susan Ray - doprowadziła do zrekonstruowania i odnowienia najpełniejszej wersji ostatniego dzieła reżysera, które miało ponowną premierę na tegorocznym festiwalu w Wenecji.
Trwa już internetowa sprzedaż karnetów. Pełny program 2. AFF pojawi się na stronie festiwalu 28 października 2011. Internetowa sprzedaż biletów rozpocznie się 3 listopada, a sprzedaż w Heliosie 10 listopada. AFF rozpocznie się 15 listopada.
Roman Gutek
Gazeta Wyborcza Wrocław, 24.10.2011
