Portret Jasona

Portrait of Jason

reż. Shirley Clarke / USA 1967 / 105’

Retrospektywa: Shirley Clarke

Narkotykowy łącznik, Ornette: Made in America, Portret Jasona, Robert Frost: miłosna sprzeczka ze światem, Rzym płonie (Portret Shirley Clarke), The Cool World

Indeks cyklu

Informacje o reżyserze

Shirley Clarke

Shirley Clarke urodziła się 2 października 1919 roku w Nowym Jorku. Była dzieckiem bogatego przemysłowca polskiego pochodzenia i córki żydowskiego multimilionera. Młoda Clarke postanowiła studiować taniec nowoczesny, ale nie spotkało się to z aprobatą jej despotycznego ojca. Chcąc wyzwolić się spod jego wpływu Clarke wyszła za mąż, aby dalej „w spokoju” móc studiować taniec i choreografię pod okiem takich sław jak Martha Graham, Hanya Holm i Doris Humphrey. Brak sukcesów w dziedzinie choreografii skłonił jej psychiatrę do zasugerowania jej innej drogi kariery. Wtedy Clarke postanowiła rozwijać i pogłębiać swoje zainteresowania filmowe. Jej pierwsze filmy  były poetyckimi etiudami, wyraźnie inspirowanymi tańcem nowoczesnym,  w których sam montaż przypominał awangardową choreografię. Clarke stała się cenioną niezależną reżyserką w czasach, kiedy niewiele kobiet zajmowało się tą dziedziną. Jej zainteresowanie problematyką społeczną połączone z awangardowym postrzeganiem sztuki filmowej zaczęło być wyraźne już przy pierwszym filmie pełnometrażowym – The Connection (Narkotykowy łącznik) rozgrywającym się w środowisku beatników, muzyków jazzowych i narkomanów.  Drugi The Cool World mówił o życiu w czarnoskórych mieszkańców Harlemu. Trzeci Portrait of Jason (Portret Jasona) był półtoragodzinnym monologiem-spektaklem i hipnotyzującym tragikomicznym zwierzeniem czarnoskórego homoseksualisty. Te trzy filmy były dla reżyserki swego rodzaju metaforami jej własnych frustracji związanych z postrzeganiem roli kobiety w społeczeństwie. Zainteresowanie outsiderami było odbiciem jej problemów z funkcjonowaniem w zdominowanym przez mężczyzn środowisku filmowców i wyrazem buntu wobec hollywoodzkiego sposobu pokazywania rzeczywistości. W karierze Clarke ważne są również dwa filmy biograficzne – pierwszy to Ornette: Made in America – innowacyjne studium legendy free-jazzu Ornette’a Colemana, będące częściowo dokumentem bezpośrednim, a częściowo wyreżyserowanym. Drugim jest Robert Frost: A Lover's Quarrel with the World (Robert Frost: miłosna sprzeczka ze światem) - dokument o wybitnym poecie amerykańskim, nakręcony kilka miesięcy przed  jego śmiercią, a w 1963 roku  nagrodzony Oskarem za najlepszy dokument pełnometrażowy.    W późniejszych latach Clarke wykładała produkcję filmową na uniwersytetach amerykańskich i jako jedna z pierwszych reżyserek aktywnie zainteresowała się techniką video. Jej sztuka, której celem było potrząśniecie widzem nigdy nie spotkała się ze zrozumieniem wśród szerszej publiczności.  Ta innowacyjna reżyserka do dziś pozostaje jedną z mniej znanych przedstawicielek awangardy filmowej. Nie udało się jej osiągnąć statusu jej dobrego znajomego, Johna Cassavetesa, który swoje pierwsze kroki stawiał w tym samym środowisku, a  do nakręcenia swojego pierwszego filmu sprzęt pożyczał właśnie od Shirley.  

Filmografia

1953 Dance in the Sun (kr. m. / short)

1954 In Paris Parks (kr. m. / short)

1956 Moment in Love (kr. m. / short)

1957 Brussels Loops (kr.m. / short)

1958 Bridges-Go-Round (kr.m. / short)

1960 Skyscrapers (dok. kr. m./ documentary short)

1962 The Connection

1963 Robert Frost: A Lover's Quarrel with the World (dok. / documentary)

1963 The Cool World

1967 Portrait of Jason (dok./ documentary)

1978 Trans (kr.m video / video short)

1978 One-2-3 (kr.m video / video short)

1980 A Visual Diary (kr.m. / short)

1981 Savage/Love (kr.m./ short)

1982 Tongues (kr.m. video / video short)

1982 Performance (kr.m. / short)

1983 The Box (kr.m / short)

1984 Ornette Coleman: A Jazz Video Game (kr.m. /short)

1985  Ornette: Made in America (dok. / documentary)